ការស្វែងយល់ថា ថ្លៃភាគហ៊ុនកំពុងតែទាប ឬខ្ពស់គឺជាកត្តាសំខាន់សម្រាប់វិនិយោគិន ក្នុងការសម្រេចចិត្តវិនិយោគលើភាគហ៊ុនណាមួយ។ ទន្ទឹមនឹងនេះ វិនិយោគិនត្រូវយល់ពីស្ថានភាពអាជីវកម្ម និងស្ថានភាពហិរញ្ញវត្ថុរបស់ក្រុមហ៊ុនផងដែរ ដើម្បីអាចឈានដល់ការស្វែងយល់ពីថ្លៃភាគហ៊ុន។ យើងមានអនុបាតហិរញ្ញវត្ថុសំខាន់ៗមួយចំនួន ត្រូវបានប្រើប្រាស់ជាញឹកញាប់សម្រាប់វិភាគ និងវាយតម្លៃភាគហ៊ុន។

១.​ អនុបាតថ្លៃ/ចំណេញ Price-to-Earnings Ratio (P/E ratio) ជាសូចនាករដែលជួយវិនិយោគិនក្នុងការគណនាតម្លៃទីផ្សារនៃភាគហ៊ុនដែលធៀបនឹងប្រាក់ចំណេញរបស់ក្រុមហ៊ុន។

• P/E ratio = ថ្លៃភាគហ៊ុន ចុងក្រោយ​​​ /​ ប្រាក់ចំណេញក្នុងមួយភាគហ៊ុន​​​

អនុបាត P/E ខ្ពស់ មានន័យថាថ្លៃភាគហ៊ុនមានតម្លៃថ្លៃ បើប្រៀបធៀបទៅនឹងចំណូល​ ដូចគ្នាដែរ បើ​អនុបាត P/E​ ទាប នោះមានន័យថាថ្លៃភាគហ៊ុនមានតម្លៃទាប បើប្រៀបធៀបទៅនឹងចំណូល​។

វិនិយោគិនគប្បីរៀនស្វែងយល់ពីតម្លៃសមរម្យ ឬតម្លៃមធ្យមនៃអនុបាត P/E របស់ភាគហ៊ុនក្នុងវិស័យនោះ ព្រោះថា បើអនុបាត P/E បច្ចុប្បន្នរបស់ភាគហ៊ុនមានតម្លៃទាប នោះប្រហែលអាចជាពេលល្អក្នុងការវិនិយោគ។

ឧទាហរណ៍៖ អនុបាត P/E របស់រដ្ឋាករទឹកស្វយ័តក្រុងភ្នំពេញ បច្ចុប្បន្នមានតម្លៃ ៥ ហើយតម្លៃ P/E ជាមធ្យមរបស់វិស័យផលិត និងចែកចាយទឹក នៅក្នុងតំបន់គឺ ១០ ដូចនេះ ថ្លៃបច្ចុប្បន្នរបស់រដ្ឋាករទឹកស្វយ័តក្រុងភ្នំពេញនៅមានកម្រិតទាបនៅឡើយ ហើយថ្លៃភាគហ៊ុនត្រូវឡើង១០០%ទៀត (បើមិនគិតកត្តាផ្សេងទៀត) ទើបធ្វើឱ្យតម្លៃអនុបាត P/E ស្មើនឹងតម្លៃមធ្យមនៅក្នុងតំបន់។ ដូចនេះ រដ្ឋាករទឹកស្វយ័តក្រុងភ្នំពេញអាចជាភាគហ៊ុនល្អមួយក្នុងការវិនិយោគ បើមិនទាន់គិតកត្តាផ្សេងទៀត។

២.​​​ អនុបាតថ្លៃ/តម្លៃក្នុងបញ្ជី Price-to-Book Ratio (P/B ratio)​​ ត្រូវបានប្រើសម្រាប់វាស់ពីសក្តានុពលនៃការវិនិយោគដោយបង្ហាញពីការប្រៀប​ធៀបថ្លៃទីផ្សារ​​​ (Market Price)​ទៅនឹងតម្លៃក្នុងបញ្ជីក្នុង​​ (Book Value)។

• P/B ratio =  ថ្លៃភាគហ៊ុនចុងក្រោយ ​​​​ / តម្លៃក្នុងបញ្ជីក្នុងមួយភាគហ៊ុន

ក៏ដូចគ្នា​នឹង​អនុបាត P/E ដែរ​​ បើអនុបាត P/B ទាបបង្ហាញថាភាគហ៊ុនមានតម្លៃទាប តែបើ​អនុបាត ​​P/B ratio ខ្ពស់ បង្ហាញថាថ្លៃភាគហ៊ុនមានតម្លៃថ្លៃ បើធៀបនឹងតម្លៃក្នុងបញ្ជី ឬទ្រព្យ ដែលយើងនឹងទទួលបានប្រសិនបើក្រុមហ៊ុនត្រូវរំលាយ។  

យើងអាចព្យាយាមស្វែងយល់ថា ថ្លៃភាគហ៊ុនរបស់ក្រុមហ៊ុននៅក្នុងវិស័យមួយជាទូទៅស្មើនឹងប៉ុន្មានដងនៃតម្លៃក្នុងបញ្ជី។  ឧទាហរណ៍៖ នៅក្នុងវិស័យផលិត និងចែកចាយទឹក P/B ratio ជាទូទៅគឺ ១,៥ ដូចនេះ ប្រសិនបើ តម្លៃ P/B ratio របស់រដ្ឋាករទឹកស្វយ័តក្រុងភ្នំពេញ ធំជាង ១,៥ នោះយើងអាចសន្និដ្ឋានថា ថ្លៃរបស់ភាគហ៊ុននេះ ទំនងជារៀងខ្ពស់បន្តិច បើធៀបនឹងថ្លៃហ៊ុនរបស់ក្រុមហ៊ុនផ្សេងទៀត ក្នុងវិស័យជាមួយគ្នា។
បើទោះជាយ៉ាងនេះមែន ការវិនិយោគភាគហ៊ុន គប្បីចាប់អារម្មណ៍លើ P/E ratio ជាង P/B ratio ព្រោះ P/E ratio បង្ហាញពីលទ្ធភាពរកប្រាក់ចំណេញរបស់ក្រុមហ៊ុន។

៣.​ អនុបាតចំណេញធៀបនឹងមូលធន Return on Equity (ROE)​ ជួយវិនិយោគិនគណនាពីប្រសិទ្ធភាពនៃការគ្រប់គ្រងរបស់ក្រុមហ៊ុនក្នុងការប្រើប្រាស់ទ្រព្យមូលធនរបស់ខ្លួនដើម្បីបង្កើតប្រាក់ចំណេញ។ លើសពីនេះទៀតវិនិយោគិនអាចប៉ាន់ប្រមាណអត្រាកំណើន​​ ​(Growth Rate) នៅក្នុងក្រុមហ៊ុនដោយប្រើអនុបាត ROE ។

• ROE = ប្រាក់ចំណូលសរុប /​​ មូលធនសរុប

វិនិយោគិន​ចង់បានលទ្ធផលអនុបាត ​​ ROE​ ​​ខ្ពស់​​ ព្រោះបង្ហាញថាក្រុមហ៊ុនគ្រប់គ្រងមូល​​​​និធិវិនិយោគ និងប្រតិបត្តិការអាជីវកម្មរបស់ខ្លួនប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព។

៤. អនុបាតបំណុលធៀបនឹងទ្រព្យសកម្ម Debt-to-Asset Ratio (D/A ratio) បង្ហាញវិនិយោគិនពីកំរិតបំណុល  (Debt) របស់ក្រុមហ៊ុនធៀបទៅទ្រព្យសកម្មសរុប​ (Asset) ដែលឆ្លុះបញ្ចាំងពីសមត្ថភាពក្នុងការទូទាត់បំណុលសង ក្នុងករណីក្រុមហ៊ុនមានវិបត្តិ។

• D/A ratio​ = បំណុលសរុប​​​ ​​​​ /​​ ទ្រព្យសកម្មសរុប

អនុបាត​ D/A​ កាន់តែខ្ពស់ ឆ្លុះបញ្ជាំងថាក្រុមហ៊ុនប្រឈមនូវហានិភ័យខ្ពស់ព្រោះថា ក្រុមហ៊ុនមានបំណុលច្រើន ដែលអាចនឹងធ្វើឱ្យក្រុមហ៊ុនក្ស័យធន ប្រសិនបើបំណុលនៅតែបន្តកើនឡើង ហើយក្រុមហ៊ុនគ្មានដំណោះស្រាយ។ អនុបាត​​​ D/A ទាប​ បញ្ជាក់ថាអាជីវកម្មមានស្ថេរភាពផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុ ប៉ុន្តែក៏ប្រហែលជាបង្ហាញថាក្រុមហ៊ុនខ្វះសមត្ថភាពក្នុងការពង្រីកអាជីវកម្មផងដែរ។

ក្រៅពីការវិភាគអនុបាតហិរញ្ញវត្ថុសំខាន់ៗខាងលើ​នេះ ការសម្រេចចិត្តវិនិយោគ​​ ក៏អាស្រ័យទៅនឹង​​ស្ថានភាពជាក់ស្តែងនៃការជួញដូរនៅលើទីផ្សារ  និង​កត្តាជះឥទ្ធិពលផ្សេងៗ​​​ទៀតផងដែរ៕